Ngày xuân tìm về nghệ thuật trống trận Tây Sơn

Quê hương Bình Định có bề dày truyền thống văn hóa, là cái nôi của nghệ thuật dân gian bài chòi, tuồng, võ Tây Sơn. Gắn với những loại hình độc đáo, giàu bản sắc này là “trống trận Tây Sơn”, một loại nhạc khí đã trở thành biểu tượng văn hóa của đất Võ. 

Xem thêm : Vietravel Quy Nhơn góp phần phát triển du lịch văn hóa Bình Định

Từ nhiều năm qua, đội nhạc võ ở Bảo tàng Quang Trung biểu diễn bản khí nhạc mang tên “Trống trận Quang Trung”, được cấu trúc thành 3 hồi: Xuất quân, Xung trận- Phá thành và Khải hoàn ca. 

Từ Lễ hội kỷ niệm 200 năm chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa vào năm 1989, đã xuất hiện tên gọi “Trống trận Tây Sơn” trên các phương tiện thông tin đại chúng. So với những tên gọi khác về bộ trống 12 chiếc này, thì gọi trống trận Tây Sơn có sức thu phục hơn cả, bởi bao hàm được cả xuất xứ, tính năng, diễn xướng trong nhạc lễ, lễ hội, trong việc luyện võ, trận mạc. Có thể hiểu rằng, trống trận Tây Sơn vừa là tên của bộ 12 trống, trống võ, vừa là tên của dàn nhạc võ. Đây cũng là tên của tác phẩm khí nhạc nổi tiếng ca ngợi cuộc hành quân thần tốc của Quang Trung - Nguyễn Huệ giải phóng thành Thăng Longvào mùa Xuân Kỷ Dậu 1789. 

Trống trận Tây Sơn có liên quan mật thiết, tương đồng với nhạc tuồng, bài chòi về các mặt: tính năng, kỹ thuật diễn tấu, biên chế dàn nhạc, âm hưởng nhạc điệu. Hầu hết trống trong các dàn nhạc của 3 loại hình nghệ thuật trên đều là trống chiến, nhưng khác nhau về số lượng trống và cách sắp xếp. Về biên chế dàn nhạc, các nhạc cụ trong dàn nhạc trống trận Tây Sơn đều có mặt trong dàn nhạc tuồng, chỉ khác trong nhạc tuồng không phải dùng cồng mà là chiêng. Còn trong dàn nhạc bài chòi, ngoài trống chầu và trống chiến, nhị, còn có thêm nguyệt, song loan, sáo, bầu. Về mặt âm hưởng nhạc điệu, các hồi trong tác phẩm khí nhạc trống trận Quang Trung đều lấy, mang âm hưởng từ các bài bản trong nhạc tuồng. Hồi Xuất quân có sử dụng khổ Trống khách, hồi Xung trận- Phá thành sử dụng bài trống Tẩu mã, còn hồi Khải hoàn ca mang âm hưởng của bài trống Ba bảy.

Trống là một nhạc cụ quan trọng trong bộ gõ, chủ yếu giữ nhịp cho dàn nhạc. Lâu nay, nhiều người nghĩ rằng, trống không có giai điệu, thế mà ở trống trận Tây Sơn, giai điệu rất rõ nét. Tiến hành khảo cứu bộ 12 trống đang được trình tấu tại Bảo tàng Quang Trung, chúng tôi thấy âm vực của trống (khoảng giữa âm thanh thấp nhất và âm thanh cao nhất) là một quãng tám rưỡi (dung sai nửa cung). Theo thứ tự, trống có kích thước lớn nhất đến nhỏ nhất, chênh lệch nhau từ nửa cung đến một cung rưỡi. Sự chênh lệch cao độ như trên, là một yếu tố tạo nên những giai điệu, tiết tấu độc đáo của trống trận Tây Sơn, có thể trình tấu bản nhạc ở bất kỳ điệu thức 5 âm nào, có chênh một vài cô ma lại càng hay.

Ra đời từ nhạc lễ, võ trống, đượm hào khí Tây Sơn, trống trận Tây Sơn chiết được những nét tinh túy nhạc tuồng, gần gũi với nhạc bài chòi, cùng với những tính năng, kỹ thuật diễn tấu độc đáo, được sử dụng với tần suất cao phục vụ đông đảo người dân, du khách, tham gia nhiều lễ hội trong và ngoài tỉnh. Trống trận Tây Sơn vì thế đã trở thành một biểu tượng văn hóa của Bình Định… 

Du lịch Vịnh Hạ Long phải thử cho bằng hết 7 trải nghiệm thú vị này

Nếu đã lâu rồi bạn chưa đi du lịch Vịnh Hạ Long thì hãy đi nhanh thôi, vì nơi đây vừa có thêm rất nhiều trải nghiệm du lịch cực thú vị đấy.

Xem thêm : Khám phá “thiên đường” giữa lòng kỳ quan thế giới

Ngủ đêm trên du thuyền

Tàu du lịch trên vịnh như một khách sạn thu nhỏ, cũng có phòng riêng, với chăn nệm sạch sẽ, điều hòa, có phòng tắm riêng. Thật thú vị khi bạn vừa có thể thư giãn ngay trong phòng riêng và mở cửa sổ ra bạn sẽ thấy nhìn những dãy núi, nước non hùng vĩ, những chú cá, những chú sứa đang bơi lội ngay dưới cửa sổ phòng và khi đêm đến, bạn cũng có thể lên boong tàu ngắm sao trời, ngắm cảnh biển về đêm.

Thưởng ngoạn du thuyền L’Azalée, du khách sẽ được chèo thuyền kayak miễn phí, tham quan các hang động đá vôi cổ và khám phá hang Sửng Sốt.

Chèo thuyền Kayak

Nếu đi du lịch Hạ Long mà bạn không trải nghiệm qua các hành trình khám phá vịnh bằng thuyền Kayak thì quả là điều đáng hối tiếc. Khi ngồi trên chiếc thuyền Kayak bé nhỏ vừa khua mái chèo trên làn nước xanh, vừa ngắm cảnh thiên nhiên hút hồn, thật là điều giản dị nhưng cũng thú vị không kém.

Vịnh Hạ Long từng được tạp chí National Geographic Adventures bầu chọn là 1 trong 25 điểm du lịch chèo thuyền Kayak hàng đầu thế giới. Ở Hạ Long có nhiều chỗ cho thuê thuyền Kayak (tại bến tàu du lịch, các đảo), giá thuê từ 100.000 – 200.000 VND/giờ tùy loại thuyền 1, 2 hay 3 chỗ.

Ngắm Vịnh Hạ Long từ thủy phi cơ

Nếu bạn đã từng trải nghiệm thưởng ngoạn khung cảnh Vịnh Hạ Long trên những chuyến du thuyền mà vẫn chưa thỏa mãn, vì chưa ngắm được những góc nhìn đẹp về Vịnh Hạ Long như trên phim ảnh từng quảng cáo thì không cách gì lý tưởng hơn là ngắm cảnh Vịnh Hạ Long từ thủy phi cơ

Du lịch bằng thủy phi cơ không chỉ giúp hành khách tiết kiệm thời gian khi di chuyển mà còn đem đến những góc nhìn đẹp của nhiều danh lam thắng cảnh…

Những hình ảnh đẹp đến mức “nghẹt thở” của Vịnh Hạ Long từ trên cao. 

Hiện nay tại Việt Nam hàng không Hải Âu là hãng hàng không tư nhân đầu tiên cung cấp dịch vụ thủy phi cơ với những dịch vụ bay ngắm cảnh cao cấp. Máy bay với 2 chỗ ngồi cho phi công, 12 chỗ ngồi cho hành khách và cửa sổ rộng rãi, giúp hành khách có thể thoải mái ngắm nhìn cảnh đẹp từ trên máy bay và ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ của Vịnh Hạ Long từ độ cao từ 150 đến 3.000 m so với mực nước biển.

Ngồi trên thủy phi cơ bạn sẽ được nhìn thấy một Vịnh Hạ Long chưa bao giờ đẹp đến thế.

Đặc biệt, tạp chí The New York Times (Mỹ) cũng từng bình chọn ngắm Vịnh Hạ Long từ thủy phi cơ là một trong những dịch vụ du lịch hấp dẫn nhất năm 2015.

Thử sức với bộ môn leo núi

Không chỉ hấp dẫn bởi vẻ đẹp non nước hữu tình, biển trời thơ mộng, Vịnh Hạ Long với địa hình đa dạng và hiểm trở còn là một thách thức đối với những du khách yêu thích leo núi. Nếu bạn là một tín đồ của môn thể thao mạo hiểm này, chắc hẳn những mỏm đá gai góc, những góc lượn kỳ vĩ của núi non, của vách đá, của hang động tại Vịnh Hạ Long sẽ đem đến cho bạn một cảm giác khao khát được chinh phục.

Khám phá những hang động tuyệt đẹp

Vịnh Hạ Long được nhiều du khách ví như bức tranh thủy mặc của thiên nhiên, được tạo hóa ban cho một vẻ đẹp hoàn hảo. Và ở bức tranh thủy mặc đó, ngoài “nước và đá” như nhiều người thường nói, thì nơi đây còn nổi tiếng với những hang động đẹp và độc đáo. Mỗi hang động của Hạ Long đều mang một cái tên thú vị, gợi cho du khách sự tò mò muốn khám phá như: Động Thiên Cung, hang Sửng Sốt, hang Luồn, hang Đầu Gỗ, hang Hanh,…

Thăm các làng chài trên Vịnh

Rời xa những ánh điện lung linh, xa hoa của các trung tâm thành phố, rời bỏ khỏi cuộc sống xô bồ của chốn thành thị. Các làng chài ven biển ở Hạ Long thật yên bình, trong lành, là điểm đến, điểm dừng chân lý thú cho các du khách. Điểm đến cho hoạt động trải nghiệm này có thể là Hợp tác xã Vạn chài Hạ Long tại làng chài Vung Viêng, làng chài Cửa Vạn, làng chài Ba Hang… Bạn có thể thuê thuyền nan ngay tại bến tàu du lịch Hạ Long.

Đi cáp treo ‘xe bus 2 tầng’

Ngày 25/6 mới đây, hệ thống cáp treo Hạ Long được khánh thành và đi vào hoạt động sau 2 năm xây dựng. Công trình nằm trong tổ hợp dự án vui chơi giải trí trị giá 6.000 tỷ đồng trải dài dọc bờ biển Bãi Cháy qua tới đồi Ba Đèo (Hòn Gai).

Cabin của cáp treo sẽ xuất phát từ điểm đầu tại phường Bãi Cháy (thành phố Hạ Long), chạy từ vịnh Cửa Lục đến đỉnh đồi Ba Đèo (phường Hồng Gai).

Cột tháp bên đầu Bãi Cháy được xây dựng cao 188,8 m, lập kỷ lục là cột tháp cao nhất thế giới. Cột tháp bên đồi Ba Đèo cao 133 m. Hệ thống cáp treo chỉ có duy nhất 2 cabin, được ví như một chiếc xe buýt hai tầng khổng lồ với sức chứa 230 người/cabin. Bên trong khoang cabin rộng lớn có ghế ngồi, tay nắm, thanh vịn cho khách. Xung quanh là những ô cửa kính lớn giúp khách ngắm nhìn trọn vẹn vịnh Hạ Long từ trên cao.

Con đường đặc biệt chỉ xuất hiện vào mùa đông

Mùa hè, sông Zanskar chảy ở các hẻm núi sâu của dãy Himalaya nhưng đến mùa đông, nó biến thành một con đường băng đá dày và là lối đi duy nhất ở vùng núi hiểm trở và biệt lập này.

Biệt lập trong hàng thế kỷ

Bao quanh là rất nhiều núi cao của dãy Himalaya hùng vỹ, ước tính độ cao trung bình của các đỉnh núi là 3.600 m, đỉnh cao nhất của khu vực thung lũng Zanskar (Ấn Độ) là 7.000 m nên nơi này bị tách biệt với thế giới bên ngoài trong hàng thế kỷ. Zanskar là một phần của vùng Ladakh mà người dân nhắc đến là: "Vùng đất cằn cỗi và quá cao tới nỗi chỉ có những kẻ thù hung dữ nhất hoặc bạn bè tốt nhất mới muốn đến đây thăm chúng tôi".

Điểm sáng

Nằm biệt lập so với thế giới vì đặc điểm địa lý và không bị ảnh hưởng bởi bên ngoài, Zanskar vẫn là một trong những thành lũy cuối cùng của nền văn hóa Phật giáo Tây Tạng cổ. Tuy nhiên, thung lũng này dần trở thành một điểm sáng trong vài năm trở lại đây khi BBC tới đây quay chương trình Human Planet. Chương trình nói về những đứa trẻ phải đi bộ khoảng 100 km để tới trường học sau kỳ nghỉ đông.

Những thay đổi

Ban đầu Zanskar là một cộng đồng dân cư nhỏ bé tự duy trì bằng các hoạt động như chăn nuôi gia súc, trồng trọt. Tuy nhiên cùng với những thay đổi, giáo dục dần trở thành ưu tiên hàng đầu, trẻ em được gửi tới các thị trấn lớn như Kargil hay Leh để đi học.
Vào mùa hè, người dân địa phương gửi con cái tới trường, đi buôn bán hoặc tìm việc bên ngoài bằng cách đi qua một con đường có từ năm 1979 để kết nối vùng thung lũng xa xôi với Kargil. Trước khi có đường đi, người dân phải di chuyển rất vất vả vượt qua các địa hình núi cao để ra ngoài vào mỗi mùa hè.

Con đường băng thay thế

Vào mùa đông, tuyến đường dài 230 km xuyên qua vùng núi cao 5.000 m gọi là Penzi La không thể sử dụng được vì những đợt tuyết lớn. Tuy nhiên, người dân Zanskar đã có một lối đi để ra khỏi thung lũng dù thời tiết lạnh lẽo. Đó chính là dòng sông Zanskar khi bị đóng băng ở nhiệt độ - 40 độ C, nước sông đông cứng tạo lớp băng dày trên bề mặt. Mọi người gọi đây là Chadar, liên kết Zanskar với các vùng bên cạnh vào các tháng đông giá lạnh.

Xem thêm: Lên núi lửa ở Gia Lai ngắm hoa dã quỳ

Sự phức tạp của băng đá tự nhiên

Từ lớp băng cứng trải rộng khắp vùng, tuyến Chadar bao quanh cả một khu cảnh quan khổng lồ. Dòng chảy nhanh sâu phía dưới các phiến băng và điều kiện thời tiết tạo ra áp lực cực lớn lên bề mặt băng đông cứng.

Nghệ thuật đi bộ trên băng

Tuyến đường bằng băng Chadar dài chừng 100 km là lối đi duy nhất cho những người dân sống trong vùng thung lũng hẻo lánh Zanskar. Sự di chuyển này chỉ diễn ra vào khoảng tháng 1, 2 dù khi đó điều kiện tự nhiên thử thách con người với bề mặt sông vừa tan vừa đóng băng. Tuy vậy, người Zanskar vẫn đi bộ ở khu vực tưởng chừng không thể vượt qua này.

Kỹ năng đi trên mặt băng

Đối với người ở nơi khác tới phải mất khoảng 7 - 10 ngày mới đi hết Chadar, tuy nhiên đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ Zanskar chỉ tốn 4 ngày di chuyển. Họ mang theo hành lý bằng một chiếc xe gỗ kéo. Họ kéo chúng qua mặt sông đóng băng một cách nhanh nhẹn, rất hiếm khi bị trượt, ngã.

Cầu nguyện cho chuyến đi an toàn

Ở vùng đất khắc nghiệt, niềm tin kiên định trở thành một chỗ dựa vững chắc. Người Zanskar tin vào các vị thần sẽ phù hộ cho họ khi vượt qua chặng đường khó khăn một cách an toàn. Họ treo rất nhiều cờ, cắm hương trầm và khata (một loại khăn truyền thống trong các lễ hội) bên lề đường.

Nơi trú ẩn tránh lạnh giá

Những vách đá bao quanh con sông băng trong hẻm núi ẩn chứa một số động nhỏ có thể trở thành nơi ở tạm thời cho người dân trên đường di chuyển. Dân bản xứ đã dùng các hang này từ hàng thế kỷ qua như điểm tạm dừng, họ nói rằng những không gian nhỏ này khá là ấm cúng và có thể giữ nhiệt.

Những mối đe dọa tới vùng hoang dã

Từ xưa, khi con đường băng giá hình thành từ mặt sông vẫn còn là một cảnh tượng thiên nhiên hoang tàn. Nơi đây chỉ xuất hiện một số loài vật như cừu xanh hay báo tuyết. Ngày nay, con người đã có mặt ở hầu hết các chặng của tuyến đường. Chadar được mệnh danh là "tuyến trekking hoang vu nhất trên thế giới", tuy nhiên các tác động thương mại và du lịch đang đe dọa hệ sinh thái nhạy cảm và nền kinh tế của khu vực.

Xem thêm: Hành trình theo chân các nhà thám hiểm vĩ đại

Tác động từ biến đổi khí hậu

Năm ngoái, một vụ lở đất ở gần sông Zanskar đã làm cho tuyến đường bộ bị đóng cửa suốt mùa đông. Năm nay, băng không hoàn toàn đông cứng làm cho người dân địa phương chờ hoặc buộc phải vượt qua vùng nước lạnh. Với một con đường mới đang xây dựng và nhiệt độ tăng lên từng ngày, tuyến đường bằng băng đá tuổi đời hàng thế kỷ của vương quốc cổ đại ở Zanskar sẽ sớm chỉ còn trong truyền thuyết.


Theo BBC, Vnexpress